برنامه آموزشی زایمان و فرزندپروری مبتنی بر ذهن آگاهی برای زنان باردار

مهناز سربندی، شهرام محمدخانی، علیرضا مرادی

مقدمه: از اوایل بارداری تا دوره پس از زایمان، تغییرات زیادی به طور همزمان در سطح بیولوژیکی، اجتماعی و روانی رخ می دهد،نحوه سازگاری با این تغییرات می تواند زنان و حتی مردان را در معرض خطر مشکلات روان شناختی قرار دهد. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی اثر آموزش برنامه زایمان و فرزندپروری مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب بارداری و رضایت زناشویی زنان باردار صورت گرفت.

روش: این پژوهش، از نوع مطالعه شبه آزمایشی بود، جامعه هدف(آماری)، کلیه زنان بارداری بود که در اواخر سه ماهه دوم و یا در اوایل سه ماهه سوم بارداری بهسر می بردند و طبق معیار پرسش نامه اضطراب بارداری، دارای اضطراب بارداری بودند. بعد از نمونه گیری در دسترس، افراد به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه گمارده شدند که گروه آزمایشی به عنوان گروهی بود که در آن، شرکت-کنندگان به مدت نه جلسه تحت آموزش برنامه زایمان و فرزندپروری مبتنی بر ذهن آگاهی قرار گرفتند و در گروه گواه هیچ گونه آموزش روان شناختی صورت نگرفت و افراد صرفاً در فرآیند عادی مراقبت های دوران بارداری مرکز زنان و زایمان قرار داشتند. هر دو گروهقبل از شروع برنامه، پرسش نامه اضطراب بارداری را پر کردند و بعد از داشتن معیارهای شرکت در این پژوهش و قرار گرفتن در گروه های مربوطه، پرسش نامه های مرتبط با متغیرهای پژوهش را تکمیل کردند و پس از پایان کلاس ها نیز دوباره پرسش نامه ها توسط تمام شرکت-کنندگان در پژوهش، اعم از گروه آزمایشی و گواه، تکمیل شد و نتایج به دست آمده توسط شاخص تحلیل کوواریانس، مورد تحلیل قرار گرفت.

نتایج: نتایج نشان داد برنامه زایمان و فرزندپروری مبتنی بر ذهن آگاهی توانست تفاوت معناداری را در پیش آزمون و پس آزمون متغیر اضطراب بارداری و رضایت زناشویی ایجاد کند. به نظر می رسد این برنامه در ایجاد روایط مناسب بین زوج ها، مدیریت هیجانات سخت و ایجاد انعطاف بیشتر در برخورد با شرایط استرس زا نقش داشته باشد. اگرچه این مهارت ها برای بارداری، زایمان و فرزندپروری به کار گرفته شد ولی می تواند به دوره فرزندپروری و حتی سرتاسر زندگی انتقال یابد.

نتیجه گیری: با توجه به سودمندی اولیه این برنامه در این پژوهش و چالش های روانی، زیستی و اجتماعی مرتبط با بارداری و زایمان و توجه نسبتاً کمی که به برنامه های پیشگیرانه در استرس و مسائل شناختی/رفتاری دوران بارداری و تاثیر بلندمدت آن بر جنین و کودک وجود دارد، وزارت بهداشت می تواند برای پیش گیری از مسائلی که در دوران بارداری و بعد از آن برای مادر و نوزاد رخ می دهد، از این برنامه استفاده کند.

کلیدواژگان: اضطراب بارداری، رضایت زناشویی، برنامه زایمان و فرزندپروری مبتنی بر ذهن آگاهی