پیامدهای اعتماد به نفس در کودکان

پرستو امیری- دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی سلامت دانشگاه خوارزمی تهران

مسائل ناشی از اعتماد به نفس پایین کودکان

کسانی که اعتماد به نفس پایینی دارند بیشتر دچار مشکلات اجتماعی می شوند، در مواجه با سختی ها خیلی زود ناامید می شوند، پشتکار کافی برای رسیدن به هدف ندارند و احتمال بروز مشکلات رفتاری و هیجانی در آنها بیشتر است. بنابر این ارزش دارد که وقت و انرژی بگذاریم تا اعتماد به نفس بچه ها تقویت شود. با فرزندمان صحبت کنیم تا جنبه هایی از خود را که کمتر می بیند پیدا کند و دیدگاه واقعی نسبت به جنبه های واقعی شخصیت خود داشته باشد. همچنین اگر دیدگاه ما کمال گرایانه و ایده آل گرایانه باشد مانند اینکه همیشه شاگرد اول باشد، از آنجا که انتظارات ما همیشه برآورده نمی شود خود واقعی او از خود ایده آل کمتر می شود و همین مسئله باعث کم شدن اعتماد به نفس خواهد شد.

انواع اعتماد به نفس

• * اعتماد به نفس رفتاری
• * اعتماد به نفس احساسی ، عاطفی
• * اعتماد به نفس روحی و معنوی

به منظور ان که اقتدار شخصی لازم را به دست آورده و رضایت و غنایی که استحقاقش را دارید تجربه کنید ، به هر سه نوع اعتماد به نفس نیاز دارید .

– اعتماد به نفس رفتاری ، به معنای قابلیت و توانایی در عمل کردن و انجام دادن کارهاست . از کارهای ساده گرفته تا کارهای سخت همانند جامه عمل پوشاندن به رویاهایتان . این همان نوع از  اعتماد به نفس است که مورد نظر اغلب ماست .

– اعتماد به نفس احساسی و عاطفی به معنای توانایی در تسلط و به کنترل در آوردن دنیای احساس و عواطف شماست .این که بدانید چه احساساتی دارید ، معنای آن ها را بفهمید و بتوانید انتخابهای احساسی درست بکنید و ازخود در مقابل درد و رنج روحی و لطمه ها و صدمه های عاطفی محافظت کنید و بدانید چگونه روابطی صمیمی ، سالم و ماندگار خلق نمایید .

–  سومین نوع از اعتماد به نفس ، اعتماد به نفس روحی و معنوی است. این نوع از اعتماد به نفس همانا اعتماد و ایمان شما به جهان هستی و کل آفرینش و موجودات است . این ایمان روحی که زندگی ، هدف و نهایتی مثبت را در پی خواهد داشت و شما به خاطر هدفی این جا هستید و زندگی ۷۰ – ۸۰ – ۹۰ ساله تان بر روی این کره خاکی هدف و مقصودی را دنبال می کند .

عوامل موثر بر اعتماد به نفس

همه ما در شرایط و موقعیت هایی از زندگی، مشکلات عدم اعتماد به نفس را تجربه کرده ایم. این مشکلات خصوصاً در دوران نوجوانی که شخص، خود و جهان اطراف را می شناسد، بیشتر آشکار می شود. اما از آنجایی که خودانگاره هرکس با گذشت زمان تغییر می کند، پس اعتماد به نفس فرد هم ثابت نمی ماند و در طول زندگی تغییر می نماید ؛ بنابراین می توان اعتماد به نفس را بهبود بخشید.

برای دستیابی به یک اعتماد به نفس سالم دو مساله را باید در نظر گرفت:

۱ـ نظر و رفتار دیگران نسبت به شخص چگونه است؟

۲ـ خود او، خویش را چگونه می بیند؟

این دو مساله بر اعتماد به نفس افراد بسیار تاثیر می گذارد . والدین، معلمان، مربیان و… به ویژه در دوران کودکی در شکل گیری دیدگاه هر فرد نسبت به خودش، نقش مهمی را ایفا می کنند. اگر والدین یا معلمان بیشتر از آنکه  کودک را تمجید و تحسین کنند، به انتقاد و عیب جویی از وی  بپردازند، مسلماً این کودک نمی تواند اعتماد به نفس خوبی داشته باشد. همچنین در دوره نوجوانی که ارزش ها و عقاید نوجوان در حال شکل گیری است، نظرات پدر و مادر، معلم یا دیگر افراد در به وجود آوردن خودانگاره نوجوان بسیار موثر است. قطعاً اگر فردی که مورد قبول و احترام نوجوان است-مانند والدین یا معلمان- دائماً از وی عیب جویی کند، سبب تخریب اعتماد به نفس او می شود. گاهی هم ، گویی از درون به نوجوان القا می شود که توانایی انجام درست کارها را ندارد (بحران درونی) که این مساله هم به اندازه انتقاد و سرزنش دیگران بر اعتماد به نفس اثر تخریبی دارد.
انتظارات نابجا و غیرواقعی نیز می توانند اثر منفی بر اعتماد به نفس بگذارند. افرادی که توانایی های خود را می شناسند و تحسین می کنند، از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند، ولی اگر احساس کنند که فاقد توانایی های درخور تحسین اند، حتماً از اعتماد به نفس ضعیفی برخوردار می شوند. نکته حائز اهمیت این است که بیشتر مردم دارای توانایی ها و قابلیت های درخور تحسین و شایسته ای هستند، اما به دلیل خودانگاره منفی ای که از خود دارند، نمی توانند توانایی های خویش را ببینند.

در شکل گیری اعتماد به نفس دو دسته مانع وجود دارد:

• موانع بیرونی: مثل شرایط محیط خانواده ، مدرسه و اجتماع که تغییر در آنها برای شخص آسان نیست. محیط نامناسب، خشن و سرزنش گر مانع از رشد اعتماد به نفس می شود.
• موانع درونی : موانعی هستند که در باورها و طرز فکر هر شخص وجود دارند و کاملا قابل تغییر به دست خود شخص هستند. اگر چنانچه دائما فردی خود خوری داشته باشد و نتواند احساسات خویش را آرام و بدون ابهام ابراز کند، در واقع برای اعتماد به نفس خود مانع درونی ایجاد کرده است.

منبع:  پنج مهارت که باید به فرزندانمان بیاموزیم- پرستو امیری- حبیبه برزگر- انتشارات آثار فاخر