پروتکل درمان فراشناختی اختلال وسواس
اختلال وسواس فکری و عملی که معمولاً به اختصار وسواس فکری و عملی نامیده می‌شود، دارای دو مؤلفه وسواس فکری و وسواس عملی است. وسواس فکری عبارت است از افکار، تصاویر ذهنی یا تکانه‌ها (امیال ناگهانی) تکرار شونده مزاحم که باعث ایجاد اضطراب و ناراحتی در فرد می‌شوند. وسواس عملی عبارت است از رفتارهای آشکار بیرونی یا افکاری که تکراری هستند، و فرد احساس می‌کند برای کاهش اضطراب و ناراحتی ناشی از وسواس‌های فکری‌اش مجبور به انجام آن‌ها است.
بر اساس مدل فراشناختی پروتکل درمان فراشناختی اختلال وسواس، فرد مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری در پاسخ به یک برانگیزاننده که معمولاً یک فکر، احساس یا میل ناخواسته است، پریشان و مضطرب می‌شود. افکار ممکن است شامل تردیدها یا سؤال‌ها یا تصاویر ذهنی مزاحم باشند. احساسات شامل هیجان‌ها و حالت‌های تنیدگی ظریف یا علائم مرتبط با آن است. امیال ناخواسته شامل تکانه‌هایی برای انجام اعمال ناخواسته مانند کوبیدن به یک ماشین دیگر در حین رانندگی با سرعت‌بالا است.
پروتکل درمان فراشناختی اختلال وسواس فرض می کند که این افکار و تصاویر ذهنی مزاحم به‌طور عادی رخ می‌دهند. درواقع اکثر افراد تجربه‌ی انواع وسواس‌ها را گزارش می‌کنند. افکار مزاحم، باورهای فراشناختی فرد درباره‌ی معنی و اهمیت این افکار را فعّال می‌سازند. در اختلال وسواسی- اجباری این باورها غلط هستند و باعث نسبت دادن اهمیت منفی بیش‌ازاندازه به افکار و تصاویر ذهنی مزاحم می‌شوند. این باورها عمدتاً به حیطه‌ی آمیختگی مربوط می‌شوند که در آن فرد بر این باور است که تجربه‌های درونی خاص، رابطه‌ی مستقیمی با جهان بیرون دارند.
بر اساس پروتکل درمان فراشناختی اختلال وسواسفعّال شدن این باورهای فراشناختی ناکارآمد، موجب ارزیابی منفی فکر مزاحم به‌عنوان نشانه‌ی تهدید می‌شود. این ارزیابی در جای خود باعث تشدید هیجان‌های منفی می‌شود که عمدتاً به‌صورت اضطراب هستند، هرچند سایر هیجان‌ها نظیر احساس گناه و خشم نیز ممکن است وجود داشته باشند. تغییر در هیجان موجب افزایش برانگیختگی شده و احتمال ورود افکار و احساسات مزاحم به جریان هشیاری را افزایش می‌دهد.
