پرسشنامه عوامل عوامل خطر و محافظ مصرف مواد در نوجوانان (محمدخانی، ۱۳۹۱)
پرسشنامه عوامل خطر و محافظ مصرف مواد بر اساس ابزارهای مشابه در زمینه سنجش عوامل خطرساز و حفاظت کننده، از جمله پرسشنامه “جوامع مراقب نوجوانان ” (پولارد و همکاران، ۱۹۹۶)، “شاخص عوامل حفاظت کننده فردی” (اسپرینگر و فیلیپس، ۱۹۹۵) “ارزیابی تاب‌آوری کودکان سالم” (کنستانتین و همکاران، ۱۹۹۹) و” پرسشنامه مرکز مطالعات اجتماعی دانشگاه یوتا” (۱۹۹۸) و مقیاس نیمرخ خطر مصرف مواد (پاتریشیا و همکاران، ۲۰۰۹) ساخته شده و توسط محمدخانی (۱۳۸۴- ۱۳۹۱) بر روی ۳۰۰۰ نفر از دانش آموزان مقطع راهنمایی و متوسطه (۱۸-۱۳ ساله) در سطح کشور استانداردسازی شده است. این پرسشنامه دارای ۸۶ گویه در چهار حیطه فردی، خانوادگی، مدرسه‌ای و اجتماعی و ۱۲ خرده مقیاس (نگرش به مصرف مواد، ناامیدی، مهارت‌های اجتماعی، هیجانخواهی، تکانشگری، حساسیت به اضطراب، تعارضات خانوادگی، نگرش والدین به مواد، نظارت خانواده، بینظمی محیط اجتماعی، احساس تعهد به مدرسه، فضای روانی / اجتماعی مدرسه) است.
همسانی درونی کل پرسشنامه بر اساس روش آلفای کرونباخ ۰/۹۲ به‌دست آمده است. بررسی روایی افتراقی پرسشنامه از طریق مقایسه دانش آموزان مصرف‌کننده مواد و غیر مصرف‌کننده، نشان داد که این مقیاس می‌تواند این دو گروه را از هم تفکیک نماید و از روایی افتراقی قابل قبولی برخوردار است. همچنین بررسی روایی سازه پرسشنامه‌ی مذکور با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی نشان داد که این پرسشنامه از لحاظ نظری با مدل‌های نظری پیش بینی کننده مصرف مواد، منطبق است و از روایی سازه خوبی برخوردار است.
در بررسی روایی سازه‌ای پرسشنامه عوامل خطر و محافظ مصرف مواد با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی با چرخش واریماکس ۱۲ عامل اصلی سازنده پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده شناسایی شده است: ۱- نگرش به مصرف مواد، ۲- ناامیدی، ۳- کمبود مهارت‌های اجتماعی، ۴- هیجان خواهی، ۵- تکانشگری، ۶- حساسیت به اضطراب، ۷- تعارضات خانوادگی، ۸- نگرش مثبت والدین به مواد، ۹- فقدان نظارت خانواده، ۱۰- بینظمی محیط اجتماعی، ۱۱- عدم احساس تعهد به مدرسه، ۱۲- فضای روانی اجتماعی نامناسب مدرسه. (محمدخانی، ۱۳۹۱).
