نویسندگان: دکتر شهرام محمدخانی ( دانشیار روانشناسی بالینی دانشگاه خوارزمی)
ناهید ابراهیم‌زاده
انتشارات ورای دانش
مشکلات روانی و رفتاری کودکان : كودكان و نوجوانان در دوره اي از تحول به سر می‌برند كه تغييرات سريع در قلمرو زيستي، رفتاري، شناختي و عاطفي از ویژگی‌های بارز آن به شمار می‌رود. اين تغييرات رشدي، ناخواسته استرس‌هایی را بر كودكان و نوجوانان تحميل می‌کند. بخشي از اين استرس‌ها از تغييرات طبيعي رشد مانند بلوغ و تغييرات هورموني و نيز تغييراتي كه در ارتباط با والدين و اجتماع رخ می‌دهند، ناشي می‌شوند. علاوه بر اين تغييرات فيزيولوژيكي و اجتماعي عوامل ديگري نيز وجود دارند كه بر كودكان و نوجوان استرس وارد می‌کنند كه از جمله آن‌ها می‌توان به فشار دوستان و رسانه هاي گروهي براي درگیر شدن در سایر رفتارهای پرخطر، تغيير مدرسه، اختلاف و كشمكش بين والدين و يا فشار خانواده براي پيشرفت تحصيلي در مدرسه اشاره كرد.
بسياري از كودكان و نوجوانان بدون اينكه دچار مشكلات رفتاري يا تحصيلي جدي شوند، اين دوره را پشت سر می‌گذارند. مجموعه اي از عوامل مانند داشتن مهارت‌های مقابله اي موثر، برخورداري از سیستم‌های حمايتي در خانواده و جامعه و ميزان استرسي كه كودكان و نوجوانان تجربه می‌نمایند، در طي موفقيت آميز اين دوره رشدي حساس نقش دارند. با وجود اين، طبق آمارهاي سازمان جهاني بهداشت تقریباً يك پنجم كودكان و نوجوانان، بدون توجه به اينكه كجا و چگونه زندگي می‌کنند، در دوران رشد خود دچار مشكلات رواني و هيجاني می‌شوند
با توجه به گسترده بودن مشکلات روانی و رفتاری در بین کودکان و نوجوانان از یکسو و پیامدهای تحصیلی، اجتماعی، روانی و بهداشتی این اختلالات اگر مداخله مناسبی صورت نگیرد، کودک و نوجوان با ضربات جبران‌ناپذیری مواجه خواهد شد. بنابراین ضروری است نسبت به شناسایی و پیشگیری از مشکلات رفتاری اقدام جدی انجام شود. معلمان و مربیان مدارس نقش مهمی در فرایند شناسایی، تشخیص و ارجاع دانش آموزان دچار مشکلات روانی رفتاری دارند. با این حال شناسایی و ارجاع مناسب این نوع دانش آموزان نیازمند آشنایی مشاوران با علائم و نشانه‌های مشکلات و اختلالات روانی- اجتماعی است و آشنایی معلمان و مربیان مدارس با نشانه‌ها و ملاک‌های تشخیصی مشکلات روانی و رفتاری و راه‌های مداخله هست.
کتاب شامل تعاریف و ملاک‌های کلی انواع مشکلات رفتاری، روانی و اجتماعی است و به‌منظور کمک به معلمان و مربیان مدارس در شناسایی و تشخیص مشکلات روانی و رفتاری دانش آموزان تهیه شده است. آنچه در استفاده از این کتاب حائز اهمیت است پرهیز از هرگونه برچسب‌زنی شتاب‌زده به کودکان و نوجوانان است. هدف اصلی از تدوین کتاب حاضر تسهیل فرایند شناسایی و ارجاع دانش آموزان مشکل‌دار به منابع تخصصی است. با توجه به این که معلمان و مربیان به‌طور مداوم در تماس بادانش آموزان هستند و از فرصت کافی برای مشاهده رفتارها و تغییرات آنان برخوردارند، به‌راحتی می‌توانند افراد دارای نشانه‌های قابل‌توجه را شناسایی نموده و ارجاع دهند.
