مشکلات روانی و رفتاری کودکان و نوجوانان
مشکلات روانی و رفتاری کودکان و نوجوانان
نویسندگان: دکتر شهرام محمدخانی ( استاد روانشناسی بالینی دانشگاه خوارزمی)
ناهید ابراهیم‌زاده
انتشارات ورای دانش
مشکلات روانی و رفتاری کودکان : کودکان و نوجوانان در دوره ای از تحول به سر می‌برند که تغییرات سریع در قلمرو زیستی، رفتاری، شناختی و عاطفی از ویژگی‌های بارز آن به شمار می‌رود. این تغییرات رشدی، ناخواسته استرس‌هایی را بر کودکان و نوجوانان تحمیل می‌کند. بخشی از این استرس‌ها از تغییرات طبیعی رشد مانند بلوغ و تغییرات هورمونی و نیز تغییراتی که در ارتباط با والدین و اجتماع رخ می‌دهند، ناشی می‌شوند. علاوه بر این تغییرات فیزیولوژیکی و اجتماعی عوامل دیگری نیز وجود دارند که بر کودکان و نوجوان استرس وارد می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به فشار دوستان و رسانه های گروهی برای درگیر شدن در سایر رفتارهای پرخطر، تغییر مدرسه، اختلاف و کشمکش بین والدین و یا فشار خانواده برای پیشرفت تحصیلی در مدرسه اشاره کرد.
بسیاری از کودکان و نوجوانان بدون اینکه دچار مشکلات رفتاری یا تحصیلی جدی شوند، این دوره را پشت سر می‌گذارند. مجموعه ای از عوامل مانند داشتن مهارت‌های مقابله ای موثر، برخورداری از سیستم‌های حمایتی در خانواده و جامعه و میزان استرسی که کودکان و نوجوانان تجربه می‌نمایند، در طی موفقیت آمیز این دوره رشدی حساس نقش دارند. با وجود این، طبق آمارهای سازمان جهانی بهداشت تقریباً یک پنجم کودکان و نوجوانان، بدون توجه به اینکه کجا و چگونه زندگی می‌کنند، در دوران رشد خود دچار مشکلات روانی و هیجانی می‌شوند
با توجه به گسترده بودن مشکلات روانی و رفتاری در بین کودکان و نوجوانان از یکسو و پیامدهای تحصیلی، اجتماعی، روانی و بهداشتی این اختلالات اگر مداخله مناسبی صورت نگیرد، کودک و نوجوان با ضربات جبران‌ناپذیری مواجه خواهد شد. بنابراین ضروری است نسبت به شناسایی و پیشگیری از مشکلات رفتاری اقدام جدی انجام شود. معلمان و مربیان مدارس نقش مهمی در فرایند شناسایی، تشخیص و ارجاع دانش آموزان دچار مشکلات روانی رفتاری دارند. با این حال شناسایی و ارجاع مناسب این نوع دانش آموزان نیازمند آشنایی مشاوران با علائم و نشانه‌های مشکلات و اختلالات روانی- اجتماعی است و آشنایی معلمان و مربیان مدارس با نشانه‌ها و ملاک‌های تشخیصی مشکلات روانی و رفتاری و راه‌های مداخله هست.
کتاب شامل تعاریف و ملاک‌های کلی انواع مشکلات رفتاری، روانی و اجتماعی است و به‌منظور کمک به معلمان و مربیان مدارس در شناسایی و تشخیص مشکلات روانی و رفتاری دانش آموزان تهیه شده است. آنچه در استفاده از این کتاب حائز اهمیت است پرهیز از هرگونه برچسب‌زنی شتاب‌زده به کودکان و نوجوانان است. هدف اصلی از تدوین کتاب حاضر تسهیل فرایند شناسایی و ارجاع دانش آموزان مشکل‌دار به منابع تخصصی است. با توجه به این که معلمان و مربیان به‌طور مداوم در تماس بادانش آموزان هستند و از فرصت کافی برای مشاهده رفتارها و تغییرات آنان برخوردارند، به‌راحتی می‌توانند افراد دارای نشانه‌های قابل‌توجه را شناسایی نموده و ارجاع دهند.
