وسواس فکری عملی كه معمولاً به اختصار OCD نامیده می‌شود، دارای دو مؤلفه وسواس فكری و وسواس عملی است. وسواس فكری عبارت است از افكار، تصاویر ذهنی یا تكانه‌ها (امیال ناگهانی) تكرار شونده مزاحم كه باعث ایجاد اضطراب و ناراحتی در فرد می‌شوند. وسواس عملی عبارت است از رفتارهای آشكار بیرونی یا افكاری كه تكراری هستند، و فرد احساس می‌كند برای كاهش اضطراب و ناراحتی ناشی از وسواس‌های فكری‌اش مجبور به انجام آن‌ها است. افراد مبتلا به OCD معمولاً برای كاهش ناراحتی و اضطرابی كه هرلحظه تجربه می‌كنند، ترجیح می‌دهند از بسیاری فعالیت‌ها، محل‌ها، افراد، یا حتی افكار پرهیز و اجتناب كنند. اما به مرور زمان حتی اجتناب و پرهیز نیز نمی‌توانند جلوی اضطراب و ناراحتی فرد را بگیرند.
OCD جلوه‌های مختلفی دارد. در برخی افراد OCD به شكل نگرانی در مورد آلودگی و شستشوی مكرر یا طولانی نمایان می‌شود، برخی دیگر از افراد مبتلا به OCD نگران آن هستند كه آسیبی به خود یا دیگران وارد كنند و بنابراین به وارسی مكرر درها، اجاق‌گاز، و نظایر آن می‌پردازند. گاهی اوقات OCD به صورت نگرانی در مورد درست انجام ندادن كارها و در نتیجه كندی فراوان در انجام امور نمایان می‌شود و البته این اختلال می‌تواند به صورت‌های متعدد دیگری نیز ظاهر گردد. اگر چه معمولاً وسواس فكری و وسواس عملی با هم ظاهر می‌شوند، ولی این احتمال وجود دارد كه فرد تنها از یكی از آن‌ها رنج ببرد. در هر حال زمانی تشخیص OCD به عنوان یك اختلال مطرح است كه لااقل یك ساعت در روز وقت بیمار صرف پرداختن به وسواس‌هایش بشود و این افكار یا رفتارها مشكلات جدی در زندگی و كار فرد به وجود آورند.
ویژگی اصلی اختلال وسواسی- اجباری، وقوع وسواس‌ها و اعمال اجباری است که توسط پرسشنامه وسواسی اجباری ارزیابی می شود. وسواس‌ها، افکار، تصاویر ذهنی و تکانه‌های ناخواسته و مزاحمی هستند که بدون میل و اراده‌ی بیمار رخ می‌دهند و به‌صورت ناسازگار و ناهم‌خوان با خود تجربه می‌شوند. فرد فعالانه در برابر وسواس‌ها مقاومت می‌کند و می‌داند که وسواس‌ها محصول ذهن او هستند. افکار وسواسی اغلب محتوای خصمانه، جنسی، یا مذهبی دارند یا به‌صورت تردیدها و نشخوارهای فکری مربوط به آلودگی تجربه می‌شوند.
اعمال اجباری (وسواس‌های عملی) رفتارهای تکراری آشکار و ناآشکاری هستند که در پاسخ به وسواس‌ها انجام می‌شوند. هدف این رفتارها، کاهش ناراحتی و پریشانی یا پیش‌گیری از برخی رویدادهای هولناک است. اعمال اجباری ناآشکار، شامل شمارش، دعا کردن، یا فکر کردن به شیوه‌ی خاص است، درحالی‌که اعمال اجباری آشکار شامل شستن، مرتب کردن، وارسی کردن و تکرار اعمال به‌دفعات معیّن است.
پرسشنامه وسواس فکری عملی یک ابزار خودگزارشی است که برای ارزیابی سریع علایم و نشانه های مرتبط با انواع وسواس های فکری و عملی طراحی شده است.
