وسواس فکری عملی که معمولاً به اختصار OCD نامیده می‌شود، دارای دو مؤلفه وسواس فکری و وسواس عملی است. وسواس فکری عبارت است از افکار، تصاویر ذهنی یا تکانه‌ها (امیال ناگهانی) تکرار شونده مزاحم که باعث ایجاد اضطراب و ناراحتی در فرد می‌شوند. وسواس عملی عبارت است از رفتارهای آشکار بیرونی یا افکاری که تکراری هستند، و فرد احساس می‌کند برای کاهش اضطراب و ناراحتی ناشی از وسواس‌های فکری‌اش مجبور به انجام آن‌ها است. افراد مبتلا به OCD معمولاً برای کاهش ناراحتی و اضطرابی که هرلحظه تجربه می‌کنند، ترجیح می‌دهند از بسیاری فعالیت‌ها، محل‌ها، افراد، یا حتی افکار پرهیز و اجتناب کنند. اما به مرور زمان حتی اجتناب و پرهیز نیز نمی‌توانند جلوی اضطراب و ناراحتی فرد را بگیرند.
OCD جلوه‌های مختلفی دارد. در برخی افراد OCD به شکل نگرانی در مورد آلودگی و شستشوی مکرر یا طولانی نمایان می‌شود، برخی دیگر از افراد مبتلا به OCD نگران آن هستند که آسیبی به خود یا دیگران وارد کنند و بنابراین به وارسی مکرر درها، اجاق‌گاز، و نظایر آن می‌پردازند. گاهی اوقات OCD به صورت نگرانی در مورد درست انجام ندادن کارها و در نتیجه کندی فراوان در انجام امور نمایان می‌شود و البته این اختلال می‌تواند به صورت‌های متعدد دیگری نیز ظاهر گردد. اگر چه معمولاً وسواس فکری و وسواس عملی با هم ظاهر می‌شوند، ولی این احتمال وجود دارد که فرد تنها از یکی از آن‌ها رنج ببرد. در هر حال زمانی تشخیص OCD به عنوان یک اختلال مطرح است که لااقل یک ساعت در روز وقت بیمار صرف پرداختن به وسواس‌هایش بشود و این افکار یا رفتارها مشکلات جدی در زندگی و کار فرد به وجود آورند.
ویژگی اصلی اختلال وسواسی- اجباری، وقوع وسواس‌ها و اعمال اجباری است که توسط پرسشنامه وسواسی اجباری ارزیابی می شود. وسواس‌ها، افکار، تصاویر ذهنی و تکانه‌های ناخواسته و مزاحمی هستند که بدون میل و اراده‌ی بیمار رخ می‌دهند و به‌صورت ناسازگار و ناهم‌خوان با خود تجربه می‌شوند. فرد فعالانه در برابر وسواس‌ها مقاومت می‌کند و می‌داند که وسواس‌ها محصول ذهن او هستند. افکار وسواسی اغلب محتوای خصمانه، جنسی، یا مذهبی دارند یا به‌صورت تردیدها و نشخوارهای فکری مربوط به آلودگی تجربه می‌شوند.
اعمال اجباری (وسواس‌های عملی) رفتارهای تکراری آشکار و ناآشکاری هستند که در پاسخ به وسواس‌ها انجام می‌شوند. هدف این رفتارها، کاهش ناراحتی و پریشانی یا پیش‌گیری از برخی رویدادهای هولناک است. اعمال اجباری ناآشکار، شامل شمارش، دعا کردن، یا فکر کردن به شیوه‌ی خاص است، درحالی‌که اعمال اجباری آشکار شامل شستن، مرتب کردن، وارسی کردن و تکرار اعمال به‌دفعات معیّن است.
پرسشنامه وسواس فکری عملی یک ابزار خودگزارشی است که برای ارزیابی سریع علایم و نشانه های مرتبط با انواع وسواس های فکری و عملی طراحی شده است.
