راهنمای عملی درمان فراشناختی اضطراب و افسردگی
نویسنده: آدریان ولز
مترجم:
دکتر شهرام محمدخانی
دانشیار روانشناسی بالینی دانشگاه خوارزمی تهران
ناشر: انتشارات ابن سینا
درمان فراشناختی (MCT) پیشرفت جدیدی در درک علل مشکلات بهداشت روانی و درمان آن‌ها است. این رویکرد که بر اساس نظریه‌ی بنیادی «کارکرد اجرایی خود نظم‌بخش» (ولز و ماتیوز، ۱۹۹۴، ۱۹۹۶؛ ولز، ۲۰۰۰) استوار است، ابتدا در مورد اختلال اضطراب فراگیر به کار برده شد و بعد به عنوان یک رویکرد درمانی کلی گسترش یافت.
درمان فراشناختی از لحاظ تأکید بر نقش اختلال یا سوگیری تفکّر در ایجاد و تداوم اختلال‌های هیجانی، در زمره‌ی رویکردهای شناختی- رفتاری قرار می‌گیرد. امّا از لحاظ بنیان‌های نظری و مفهومی، ارائه‌ی مدل‌های ویژه‌ی هر اختلال، تأکید بر فرایندها و دانش فراشناختی و بسیاری از فنون مورد استفاده، با درمان شناختی سنّتی تفاوت‌های عمده‌ای دارد.
کتاب پیش روی شما، تازه‌ترین اثری است که توسّط آدریان ولز، بنیان‌گذار درمان فراشناختی نوشته است. این کتاب که بیش‌تر یک راهنمای عملی درمان است، پس از معرفی ماهیت و مبانی نظری درمان فراشناختی، به توصیف گام‌به‌گام نحوه‌ی کاربرد فنون مختلف برآمده از این نظریه، در مورد اختلال‌های اضطرابی و افسردگی می‌پردازد. مثال‌ها و نمونه‌های بالینی متعدّد ارائه‌شده در مورد هر یک از فنون، به درک و کاربرد آن‌ها کمک می‌کند. همان‌طور که اشاره شد درمان فراشناختی رویکرد نوینی است که در سال‌های اخیر مطرح‌شده و به دلیل ویژگی‌های خاص خود نظیر داشتن ساختار منظم، تعداد محدود جلسات درمانی، تأکید بر فرایند شناخت به‌جای محتوای آن، طراحی فنون خاص نظیر «ذهن‌آگاهی گسلیده» و تکنیک آموزش توجه و ارائه‌ی مدل‌های ویژه برای هر اختلال و ارزشیابی تجربی آن‌ها، با اقبال گسترده‌ای در سطح جهان مواجه گشته است، به‌گونه‌ای که علی‌رغم زمان کوتاهی که از ظهور این رویکرد می‌گذرد کارهای پژوهشی زیادی در زمینه‌ی ارزشیابی نظریه‌ی بنیادی فراشناخت و فنون درمانی برآمده از آن انجام شده است (ولز، ۲۰۰۴؛ ۲۰۰۸).
