دکتر شهرام محمدخانی
مشاوره رشدی مدرسه ، بهداشت روان و پیشرفت تحصیلی ارتباط تنگاتنگی باهم دارند. دانش‌آموزانی که از سطح بهداشت روانی مطلوبی برخوردار نیستند، قادر به پیشرفت تحصیلی نخواهند بود و نمی‌توانند از توانایی‌های خود به نحو مطلوب استفاده نمایند. از طرف دیگر امروزه وظیفه نظام آموزش‌وپرورش به آموزش مهارت‌های خواندن و نوشتن محدود نمی‌شود، بلکه تربیت شهروندان سالم، مسئولیت‌پذیر و توانمند از رسالت‌های اصلی نظام تعلیم و تربیت محسوب می‌شود. دستیابی به این اهداف مستلزم ایجاد تغییرات اساسی در اهداف، برنامه‌ها، ساختار و محتوای آموزش‌وپرورش هست.
برنامه جامع راهنمایی و مشاوره رشدی مدرسه یکی از برنامه‌هایی است که نقش مهمی در رفع این موانع یادگیری و ایجاد فرصت برابر برای همه دانش آموزان و تحقق اهداف فوق ایفا می‌کند. به همین دلیل است که امروزه برنامه راهنمایی و مشاوره بخش جدایی‌ناپذیر برنامه‌های آموزشی کشورهای پیشرفته محسوب می‌شود. با این حال علی‌رغم جایگاه این برنامه در تسهیل رشد همه‌جانبه دانش آموزان و رفع موانع درونی و بیرونی یادگیری، در ایران راهنمایی و مشاوره مدرسه هنوز جایگاه اصلی خود را ندارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقریباً یک‌پنجم کودکان و نوجوانان بدون توجه به اینکه کجا و چگونه زندگی می‌کنند، در دوران کودکی و نوجوانی، دچار مشکلات رفتاری می‌شوند. مشکلات روانی – اجتماعی به شکل‌های مختلفی تظاهر می‌نمایند. برخی از کودکان دچار افت تحصیلی می‌شوند، ازنظر اجتماعی منزوی و گوشه‌گیر می‌شوند، اعتمادبه‌نفس ضعیفی دارند، در برقراری ارتباط با همسالان و بزرگ‌سالان مشکل‌دارند و به قوانین و مقررات جامعه پای بند نیستند. این نوع مشکلات می‌تواند عواقب و پیامدهای متعددی برای کودکان در پی داشته باشند، آن‌ها در آینده از جریان اصلی جامعه دور می‌افتند، به عواقبی مانند بیکاری، بی‌خانمانی و سایر مشکلات دچار می‌شوند.
همچنین ۳ تا ۱۲ درصد کودکان و نوجوانان در طول این دوره دچار اختلالات روانی شدید می‌شوند. این آشفتگی‌های روانی به شکل‌های مختلف مانند اختلالات رفتاری نظیر نافرمانی، پرخاشگری، نقض قوانین، افسردگی، اضطراب و انواع ترس‌ها، فرار از خانه و مدرسه و مصرف الکل، سیگار و سایر مواد، بروز می‌نمایند.
متخصصان بهداشت روان معتقدند، با توجه به اینکه بخش عمده این کودکان و نوجوانان در مدارس بسر می‌برند، مدارس مناسب‌ترین مکان برای اجرای برنامه‌های بهداشت روان و پیشگیری از این مشکلات محسوب می‌شوند. با این حال علی‌رغم توافق عمومی در مورد ضرورت مداخلات مرتبط با بهداشت روان و مسائل روانی اجتماعی، هنوز این فعالیت‌های جایگاه عمده‌ای در برنامه‌های مدارس ندارد. کتاب برنامه جامع راهنمایی و مشاوره رشدی مدرسه در ۷ فصل تدوین شده است.
